Głowy dziewięciu krokodyli złożone kilka tysięcy lat temu w dwóch grobowcach egipskich dostojników odkryli polscy archeologowie na nekropolii tebańskiej, w sąsiedztwie świątyni Hatszepsut w Egipcie.
Nekropolia tebańska to region w Górnym Egipcie na zachodnim brzegu Nilu, naprzeciwko Teb (Luksor). Nekropolia była wykorzystywana do rytualnych pochówków przez większą część okresu faraonów, zwłaszcza w okresie Nowego Państwa.
Odkrycia dokonał zespół archeologów z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego kierowany przez dr Patryka Chudzika. Ich badania zostały opublikowane w Journal of African Archaeology.
Znaleziska pochodzą z dwóch grobów - kanclerza Chetiego, jednego z najważniejszych urzędników z czasów faraona Mentuhotepa II (panował w latach 2055-2002 p.n.e.) oraz drugiego anonimowego grobowca, należącego zapewne do wezyra służącego na dworze tego samego władcy. Groby znajdują się w pobliżu świątyni Hatszepsut na nekropolii Asasif. Są celem badań polskich archeologów od 2013 r.
Dr Chudzik podkreślił, że odkryte przez jego zespół głowy krokodyli nie były zmumifikowane, tylko zawinięte w tkaniny. Nie poddano ich żadnym dodatkowym zabiegom. Czaszki należały do Crocodylus niloticus, dużego krokodyla pochodzącego z siedlisk słodkowodnych Afryki.
Jaka była zatem funkcja głów?
Według badacza miały pomóc zmarłemu w jego podróży po zaświatach.
Krokodyle występowały w Egipcie aż do ok. połowy XX, kiedy na południu kraju powstała Wielka Tama Asuańska. W starożytnym Egipcie były przedmiotem kultu, jednak również budziły strach, bo lubiły przesiadywać na piaszczystych łachach Nilu. Na ofiary grasowały też wśród kanałów nilowych.
W starożytnym Egipcie bóg Sobek był przedstawiany jako krokodyl lub człowiek z głową tego gada. Uzyskał wysoką rangę w panteonie za sprawą egipskiego synkretyzmu. Nazywano go bowiem czasem Sobkiem-Ra, dzięki czemu stał się jednocześnie bóstwem solarnym. Ra był jednym z najważniejszych egipskich bogów.
Dusza zmarłego, w którego grobowcu znalazły się łby krokodyli, była chroniona przez Sobka i połączoną formę Sobka-Ra. Następnie mogła ona przybierać formę boga, a zatem przejmować jego moce, co chroniło ją przed niebezpieczeństwami czyhającymi w zaświatach - wyjaśnił dr Chudzik, odnosząc się do starożytnych zaklęć zapisanych w Tekstach Piramid i Tekstach Sarkofagów.
Według dr. Chudzika praktyka umieszczania krokodylich łbów w grobowcach w starożytnym Egipcie z pewnością nie była wyjątkiem. Po prostu wcześniejsi badacze pozbywali się takich mało atrakcyjnych, z antykwarycznego punktu widzenia, znalezisk. Według niego umieszczano je przynajmniej w niektórych, najbogatszych grobowcach, ale nie było to regułą. Zdaniem badacza potwierdzają to najnowsze odkrycia na nekropoli Asasif, gdzie natrafiono na kolejne szczątki tych nilowych gadów, tym razem już w trzecim grobowcu.
Artykuł na temat odkrycia ukazał się w “Journal of African Archaeology”. Jego współautorką jest dr Urszula Iwaszczuk z Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN.
Comentários